AWARIA POJAZDU TRANSPORTUJĄCEGO ODPADY
Przedsiębiorcy transportujący odpady mają obowiązek ich dostarczenia do miejsca przeznaczenia oraz ich przekazania odbiorcy.
Niewykonanie tych obowiązków przez przewoźnika jest zagrożone wysoką karą administracyjną, sięgającą nawet 100 000 zł.
Karę nakłada się w trybie przepisów postępowania administracyjnego.
Powstaje pytanie, czy awaria pojazdu i w jej wyniku składowanie odpadów w innym miejscu niż wynikające z dyspozycji zlecającego transport, usprawiedliwia niedostarczenie odpadów do miejsca przeznaczenia a w sekwencji umożliwi to uniknięcie kary?
Chodzi o dopuszczalność zastosowania art. 198e Kodeksu postępowania administracyjnego o sile wyższej, który stanowi, że nie podlega ukaraniu strona, która naruszyła prawo wskutek działania siły wyższej.
Na ten temat wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie administracyjnej kary pieniężnej nałożonej na przewoźnika, który nie dostarczył przewożonych odpadów do miejsca przeznaczenia.
W wyniku kontroli Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska ujawniono magazynowane odpady, których przewoźnik nie dostarczył do miejsca przeznaczenia z powodu awarii pojazdu. Wskutek działań kontrolnych inspektorów odpady ostatecznie zostały dostarczone, lecz przewoźnik został jednak ukarany administracyjną karą pieniężną.
Przewoźnik odwołał się od decyzji o nałożeniu kary do sądu administracyjnego argumentując, że naruszenie prawa zostało usunięte ponieważ odpady w końcu trafiły do miejsca przeznaczenia. Zdaniem przewoźnika uzasadnia to odstąpienie od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej. Transport odpadów został bowiem przerwany z powodu siły wyższej, polegającej na awarii pojazdu.
Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
W uzasadnieniu wyroku z 9.11.2021r. IV SA/Wa 1282/21 sąd wypowiedział się, że niewykonanie obowiązku dostarczenia przez przewoźnika odpadów do miejsca ich przeznaczenia jest deliktem administracyjnym.
„W przypadku naruszenia obowiązku, o którym mowa w art.24 ust.4 Ustawy o odpadach, ze względu na jego specyfikę, nie można mówić o zaprzestaniu popełnienia deliktu. Deliktu popełnionego raz nie da się cofnąć, a jedynie zniwelować następstwa niezgodnego z prawem zachowania.”
Zdaniem sądu „awaria techniczna pojazdu wykorzystywanego do prowadzenia działalności w zakresie transportu odpadów nie może stanowić okoliczności, na którą nie ma się wpływu. Zasady doświadczenia życiowego pokazują, że pojazd jako urządzenia mechaniczne ulega eksploatacji, zwłaszcza gdy jest wykorzystywany w celach gospodarczych, a regularne przeglądy techniczne mogą zapobiec zajściu awarii, która czasowo wyłączy możliwość korzystania z pojazdu. Spółka jako podmiot prowadzący tak wyspecjalizowaną działalność gospodarczą powinna liczyć się z możliwością awarii któregoś z pojazdów, i z tego względu powinna dołożyć wszelkiej staranności, aby chociaż jeden z pojazdów był utrzymywany w stanie technicznym umożliwiającym niezakłócone korzystanie z niego, ewentualnie podjąć inne działania, np. wynająć inny pojazd, celem zapewnienia możliwości kontynuacji prowadzenia działalności.”
Z kolei w wyroku z 4.01.2023r. VIII SA/Wa 16/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyraził pogląd:
„Przepis art. 189e KPA wyłącza możliwość ukarania strony jedynie w bardzo szczególnej sytuacji, jaką jest siła wyższa. Za siłę wyższą jest uznawane wyłącznie zdarzenie charakteryzujące się trzema następującymi cechami: zewnętrznością, niemożliwością jego przewidzenia oraz niemożliwością zapobieżenia jego skutkom. Siła wyższa wyznacza granicę odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Dominuje koncepcja obiektywna siły wyższej rozumianej jako zdarzenie zewnętrzne, o charakterze nadzwyczajnym, przejawiającym się w nieznacznym stopniu prawdopodobieństwa jego wystąpienia oraz o charakterze przemożnym, polegającym na niemożności jego opanowania i zapobieżenia jego skutkom na istniejącym w danej chwili poziomie wiedzy i techniki. Zwykle przejawem tak rozumnej vis maior są katastrofy żywiołowe: trzęsienia ziemi, powodzie lub huragany. Za siłę wyższą mogą być także uznane zdarzenia wywołane przez człowieka, jak: działania wojenne lub gwałtowne rozruchy, a także akty władzy publicznej, którym należy się podporządkować pod groźbą sankcji”.
Prezentowana wyżej linia orzecznicza wskazuje, że przewoźnik powinien liczyć się z możliwością awarii pojazdu transportującego odpady, albowiem mieści się to w granicach ryzyka gospodarczego polegającego nie tylko na odpowiedzialności wobec kontrahentów, lecz także odpowiedzialności administracyjnej i karnej.
Radca Prawny Przemysław Ostrzyżek
